Tăng huyết áp đột ngột là tình trạng huyết áp tăng cao bất ngờ trong thời gian ngắn, có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy thận cấp, thậm chí tử vong nếu không xử lý kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột giúp bạn chủ động phòng ngừa và xử lý tình huống đúng cách để bảo vệ sức khỏe tim mạch.
Trong nhiều trường hợp, tình trạng này được gọi là cơn tăng huyết áp cấp cứu nếu huyết áp cao đi kèm với tổn thương cơ quan đích (tim, não, thận, mắt…). Nếu không xử lý kịp thời, nguy cơ tử vong rất cao.
Nếu xuất hiện các dấu hiệu trên và huyết áp đo ≥180/120 mmHg, bạn cần gọi cấp cứu ngay.
1. Tăng huyết áp đột ngột là gì?
Tăng huyết áp đột ngột là khi huyết áp tăng vọt lên ≥180/120 mmHg chỉ trong vài phút đến vài giờ, kèm theo hoặc không có triệu chứng cảnh báo.Trong nhiều trường hợp, tình trạng này được gọi là cơn tăng huyết áp cấp cứu nếu huyết áp cao đi kèm với tổn thương cơ quan đích (tim, não, thận, mắt…). Nếu không xử lý kịp thời, nguy cơ tử vong rất cao.
2. Nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột thường gặp
Căng thẳng, stress quá mức
- Cảm xúc tiêu cực (lo lắng, tức giận, sợ hãi) làm cơ thể tiết ra hormone adrenaline và cortisol, gây co mạch và tăng huyết áp tức thì.
- Là nguyên nhân hàng đầu ở người trẻ tuổi và người có tiền sử tăng huyết áp.
Thiếu ngủ kéo dài
- Ngủ dưới 5 giờ/đêm trong thời gian dài có thể rối loạn hệ thần kinh tự chủ, gây tăng huyết áp bất thường.
Ăn quá mặn hoặc tiêu thụ thực phẩm kích thích
- Ăn thực phẩm chứa nhiều muối, natri, đồ chế biến sẵn, nước tương, mắm có thể khiến huyết áp tăng trong vòng vài giờ.
- Uống quá nhiều cà phê, rượu bia, đặc biệt vào buổi tối cũng làm tăng áp lực máu.
Dùng thuốc không đúng cách
- Tự ý ngừng thuốc huyết áp khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
- Sử dụng thuốc chứa thành phần gây co mạch như thuốc cảm, thuốc xịt mũi, thuốc giảm đau NSAIDs cũng là nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột.
Vận động gắng sức hoặc tức giận đột ngột
- Gắng sức quá mức như nâng vật nặng, tập thể dục cường độ cao, chạy cầu thang nhanh...
- Hoặc bộc phát cảm xúc mạnh như tức giận, sốc tâm lý, đều khiến huyết áp tăng vọt.
Bệnh lý nền không được kiểm soát
- Bệnh thận mãn tính, cường giáp, hội chứng Cushing, rối loạn nội tiết tố làm thay đổi huyết áp bất thường.
- Người có tiểu đường, béo phì, rối loạn mỡ máu dễ bị tăng huyết áp kịch phát.
3. Dấu hiệu nhận biết cơn tăng huyết áp đột ngột
Không phải lúc nào tăng huyết áp cũng có triệu chứng, nhưng khi có cơn tăng vọt, bạn có thể thấy:- Đau đầu dữ dội (nhất là vùng chẩm hoặc trán)
- Choáng váng, chóng mặt
- Đỏ mặt, nóng bừng
- Tức ngực, khó thở, hồi hộp tim đập nhanh
- Mờ mắt, hoa mắt
- Buồn nôn, nôn
- Tê yếu nửa người, rối loạn ngôn ngữ (nguy cơ đột quỵ)
Nếu xuất hiện các dấu hiệu trên và huyết áp đo ≥180/120 mmHg, bạn cần gọi cấp cứu ngay.4. Cách xử lý khi bị tăng huyết áp đột ngột tại nhà
Bước 1: Giữ bình tĩnh
- Ngồi hoặc nằm nghỉ ở nơi yên tĩnh, thoáng khí.
- Thở chậm, hít sâu để giảm căng thẳng.
Bước 2: Đo huyết áp
- Sử dụng máy đo huyết áp điện tử tại nhà để kiểm tra.
- Ghi lại kết quả đo, kiểm tra lại sau 5 phút.
Bước 3: Uống thuốc hạ áp (nếu có)
- Nếu bạn đang dùng thuốc điều trị tăng huyết áp, hãy uống đúng loại theo chỉ định bác sĩ.
- Không tự ý dùng thuốc của người khác hoặc uống liều cao bất thường.
Bước 4: Gọi cấp cứu nếu có dấu hiệu nguy hiểm
- Huyết áp cao không giảm, kèm theo đau ngực, khó thở, liệt nửa người, nói ngọng… → cần cấp cứu ngay.
5. Cách phòng ngừa tăng huyết áp đột ngột hiệu quả
Để tránh tình trạng tăng huyết áp bất ngờ, bạn cần áp dụng các biện pháp chủ động sau:
Duy trì lối sống lành mạnh
- Ăn nhạt, hạn chế muối dưới 5g/ngày.
- Tăng cường rau xanh, trái cây, cá, ngũ cốc nguyên hạt.
- Hạn chế đồ chiên rán, thực phẩm đóng hộp, thức ăn nhanh.
Tập thể dục đều đặn
- Vận động nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội ít nhất 30 phút/ngày.
- Tránh gắng sức quá mức hoặc thay đổi tư thế đột ngột.
Ngủ đủ giấc và tránh căng thẳng
- Ngủ đủ 7–8 tiếng/ngày, hạn chế thiết bị điện tử trước khi ngủ.
- Thiền, nghe nhạc, đọc sách giúp giảm stress và ổn định huyết áp.
Tuân thủ điều trị y tế
- Nếu bạn đang bị tăng huyết áp mãn tính, hãy uống thuốc đều đặn.
- Không ngừng thuốc hoặc thay đổi liều nếu chưa có ý kiến bác sĩ.
Theo dõi huyết áp định kỳ
- Đo huyết áp tại nhà vào buổi sáng và tối mỗi ngày.
- Ghi chép kết quả để bác sĩ đánh giá và điều chỉnh thuốc kịp thời.
Kết luận
Hiểu rõ nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột là chìa khóa giúp bạn bảo vệ sức khỏe tim mạch và phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm. Đừng chủ quan với những triệu chứng tưởng chừng “nhẹ” như đau đầu, chóng mặt – đó có thể là dấu hiệu cảnh báo huyết áp đang tăng quá mức. Hãy duy trì lối sống khoa học, theo dõi huyết áp đều đặn và chủ động thăm khám bác sĩ định kỳ để sống khỏe mạnh mỗi ngày.